Tình người ở lại

TẤT CẢ SẼ QUA ĐI, CHỈ CÒN TÌNH NGƯỜI Ở LẠI. !

Thế là một người bạn từ thuở ấu thơ đã chia tay bạn bè ra đi mãi. Tuy cùng lớp nhưng Vũ Mão hơn bọn tôi vài ba tuổi, nên từ nhỏ đã chững chạc hơn nhiều. Khác nhiều bạn, Vũ Mão đã phải tự lực từ bé. Không phải con ông cháu cha gì, Mão có cha là một công nhân quân giới ở chiến khu Việt bắc. Từ đó Mão theo quân đội, hơn mười tuổi đã gia nhập Thiếu sinh quân. Khi biên giới được giải phóng, các trẻ em trong quân đội được tập trung lại, gửi sang Nam Ninh , trong một ngôi làng rất nghèo khổ là Tâm Hư để học hành cho tương lai. Từ làng Tâm hư, lớp trẻ con lại được lên Quế Lâm bên sông Ly đẹp như giải lụa. Năm 1953 một số trẻ em khác từ khu tư,khu ba và Việt bắc lại được gửi tiếp sang núi Lư Sơn bên sông Tầm Dương. Dù là nơi tuyêt đẹp, nhưng lạnh quá, năm sau lại về Quế Lâm. Nhóm Vũ Mão đã lớn quay trở về Nam Ninh nay đã xây trường lớp đàng hoàng hơn. Những thiếu sinh quân trên 17 tuổi trở về nước gia nhập quân đội, đánh trận Điên Biên. Bao nhiêu bạn đàn anh trước lứa chúng tôi đã   ngã xuống ở đó . Vũ Mão chưa đủ tuổi vào quân đội, nên ở lại Nam Ninh học tiếp đến năm lớp 8 thì chúng tôi cũng về Nam Ninh học cùng nhau một lớp.
Trường chuyển về nước, chúng tôi chia tay nhau mỗi người một ngả. Mão về Hải Phòng học trường Ngô Quyền. Trong số bạn bè Quế Lâm-Nam ninh, Mão là đứa có hoàn cảnh nghèo khổ, éo le nhất. Nhà nghèo , sống với mẹ kế khổ đủ điều, giữa chừng đã bỏ học , tình nguyện gia nhập hải quân nhưng mắt kém bị loại, khóc mất mấy ngày . Mão vẫn nỗ lực cố học hết phổ thông, rồi thi đỗ đại học Thuỷ lợi. Tốt nghiệp giỏi được giữ lại làm cán bộ giảng dạy và được cử đi làm NCS. Nhưng sau khi học ngoại ngữ, Mão thi không đạt nên không sang Liên Xô được. Thời đó là thời ông Tạ Quang  Bửu, thi cử, học hành nghiêm túc không như bây giờ. Bước ngoặt cuộc đời là từ cuộc thi trượt này đấy!.

Lúc vui chuyện, tôi hỏi Mão :
-Tớ nghe nói cậu là con cháu ông Nguyễn Đức Tâm ( UV BCT, trưởng ban TCTW), được chống lưng mới lên được.
Mão cáu:
 - Mẹ kiếp, ngày trước tớ biết ông Tâm là ông nào
- Thế sao cậu không về lại trường mà lại chạy ra Quảng Ninh ?
- Trời ! Thi trượt ngoại ngữ, không đi Liên xô được, cậu nghĩ tớ còn mặt mũi nào về lại bô môn. Nghĩ chán chê, đường cúng đành xách balo về Quảng Ninh với vợ đang làm bưu điện ở huyện . Tớ xin vào làm nhân viên phòng thuỷ lợi Huyện. Ở cái nơi khỉ ho cò gáy đó , có  thằng kỹ sư về làm cán bộ là hiếm lắm. Mấy năm ở đó, tớ cố làm sao để các công trình tưới tiêu cho dân chạy cho tốt, chứ cái chức trưởng phòng cũng chẳng dám mơ tới !
- Rồi sao nữa ?
-  Cậu biết rồi đấy, chúng mình thời TQ đêu được học ca nhạc, hội hoạ ,thể thao đầy đủ. Tớ chỉ cần cây đàn ghi ta là đủ nổi đình đám ở cái phố thị miền núi biên giới này rồi. Người ta bèn giao cho tớ thêm công tác đoàn TN. Ông bí thư tỉnh uỷ ( ông Tâm ấy) về thăm huyện, thấy chàng kỹ sư làm thủy lợi huyện miễn núi Hoành bồ  (hình như vậy , tôi không nhớ rõ) đâu ra đấy, lại đàn hay hát giỏi, làm công tác đoàn tốt, bèn đẩy tớ làm bí thư TN huyện, tất nhiên là phải bố trí vào huyện uỷ chứ. Con đường chính trị của tớ bắt đầu như thế. Từ huyện lên tỉnh đoàn, rồi lên TW đoàn, hồi đấy TW đoàn hầu như do bọn Quế Lâm ta thống trị: thằng Vũ Quốc Hùng, thằng Hồ Anh Dũng, thằng Trần xuân Thac...đều là thường trực bbt TW đoàn, may mắn là tớ được cử làm bí thư thứ nhất...và cũng ít nhiều thành công...
 Thế là vào TW Đảng lúc còn trẻ lắm ,chưa đầy 43 tuổi và lâu nhất đến 25 năm (5 khoá) và khi hết thanh niên sang quốc hội cũng là nghị sĩ đến 4 kỳ. Bạn bè cùng K5 QL-NN đều chung nhận xét Mão không thông minh xuất chúng nhưng là người làm việc cần mẫn, khiêm tốn, đa tài, ham học và học cái mới rất nhanh.
Vũ Mão đã thật sự là người đứng ở tuyến đầu của cuộc đấu tranh để đổi mới Quốc hội, cũng là để đổi mới đất nước. Biểu quyết bằng hệ thống điện tử thay vì bằng cách giơ tay, phát biểu qua hệ thống micro tại chỗ thay vì phải lên bục, truyền hình trực tiếp các phiên chất vấn, thúc đẩy hoạt động điều trần ở các Ủy ban… đều là những bước tiến gắn với tên Vũ Mão. Người đã thúc đẩy chương trình hợp tác quốc tế để nâng cao năng lực cho Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp cũng chính là   Mão  khi làm trưởng ban đối ngoại QH. Nhờ đó, tri thức mới về quản trị quốc gia, về nhà nước pháp quyền, về tổ chức và vận hành quyền lực lập pháp, về thủ tục của nghị viện… đã được đưa vào hệ thống và được vận dụng để nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội và Hội đồng nhân dân...Phải nói rằng Mão có tài tổ chức công việc, tử việc nhỏ như họp lớp đến những đại sự quốc gia. Có lần Mão kể với tôi, việc liều nhất là Mão thuyết phục các  cụ và đề nghị quốc hội bầu thủ tướng phải có hai ứng viên. Mão kể “ Anh Đỗ Mười sau khi thắng cử (ông Kiệt thua phiếu ) đã nói với tớ rằng liều thật , trước khi bỏ phiếu ông lo lắng, hồi hộp lắm, nhỡ ra...”. Chuyện này chỉ làm được một lần sau đó QH không dám tiếp tục nữa...Lúc đang ở đỉnh cao quyền lực, tôi hỏi Mão có lên được nữa không, Mão cười bảo không hy vọng đâu, thế này thôi rồi về nghỉ, không phải ai cũng ưa mình làm những việc thế này.
Năm 2002 gì đó, khi ở nước ngoài về, tôi nghe mấy đứa bạn Quế Lâm kể với tôi rằng thằng Mão tệ quá, nó vừa đọc điếu văn có đoạn kể xấu ông Trần Độ, làm xấu cả mặt thiếu sinh quân chúng ta. Tôi giật mình chẳng biết thật hư thế nào, thời đó internet đâu như bây giờ mà đọc, nhưng mà bạn TSQ kể với nhau thì phải tin. Chuyện này làm K5 chia rẽ một thời gian dài, mãi đến hơn chục năm sau vẫn còn có bạn viết lên mạng đòi tẩy chay Vũ Mão. Sau này, tôi đã đọc được bài điếu văn đó, nghĩ cũng tệ thật. Gần chục năm trước, khi cả hai đứa cùng về hưu cả, Mão có nói với tôi về chuyện đau lòng này,  về sau  còn đưa cho tôi bài thơ Mão viết về nó. Mão đã có lần hỏi tôi “ Cậu có tin là tớ tệ thế không ? “. Tôi định nói là cậu không chịu nổi sức ép từ trên xuống ( Mão còn cho tôi biết tay PD đã doạ thế nào ), nhưng thiếu gì cách để tránh né, nhưng lại thôi , mà chỉ nói nhẹ nhàng hơn “ làm chính trị thì cũng phải chịu tai nạn chính tri, lúc mình kém sức sáng suốt thì thua thôi “. Trong những năm gần đây thì lớp K5 chúng tôi đã hoá giải, Mão với những bạn phản đối cực đoan nhất lại trở về tình bạn như xưa. Khi nghe tin buồn về Mão , bạn VDK đã viết nhiều, trong đó có câu mà tôi rất tâm đắc : “ .. . Bạn là một cán bộ năng động và hình như vậy nên bị người ta lợi dụng - bắt làm những việc " oái oăm"  mang tiếng ...”.
Vâng, mọi thứ đều sẽ qua đi, chỉ còn tình người ở lại. Mão là người bạn tốt, chu đáo, tận tuỵ giúp đỡ, chia sẻ buồn vui với bạn bè. Mới năm trước , Mão cùng nhóm chúng tôi hết sức phẫn nộ với một trường hợp oan khiên hiếm có. Đó là chuyện của bạn TSQ Nguyễn Bá T. ở Tây Ninh. Bạn T đã gia nhập quân đội ngay sau khi về nước học hết lớp 7. Xông pha trận mạc suốt trong nam ngoài bắc lập bao chiến công và ôm thương tật , một thương binh , rồi về lập gia đình ở Tây Ninh, nơi chiến trường xưa. Thế mà hơn 25 năm nay ,bị chính quyền địa phương cưỡng chế chiếm đất không đền bù, mang đơn dày hàng thước đi kêu khắp địa phương và TW. Đến mức ban kiểm tra trung ương phải vào cuộc, xác định địa phương sai, phải đền bù. Sai thì từ tỉnh đến thành phố đều nhận , nhưng giải quyết đền bù thì không ! Mão và nhóm chúng tôi đã làm nhiều viêc, trong đó có việc trực tiếp đưa bộ hồ sơ  và đề nghi ông NMT chủ nhiệm UBDNQH, kế nhiệm của Mão, trước đó là p Chủ tịch tỉnh Tây Ninh , trực tiếp giải quyết việc này. Nể lời thủ trưởng cũ, NMT đã đến nhà thương binh, dân oan Nguyễn Bá T và bảo rằng việc của bác, em và cả Tây Ninh đều biết rõ. Em bây giờ không ở UB tỉnh nữa, mà ở QH, cũng không thể giúp gì được bác nữa , mong bác thông cảm ( đại khái thế).
Vũ Mão ơi, bạn đi xa rồi nhưng việc oan khiên cua thương binh, bạn tsq của chúng mình vẫn còn nguyên đó , Nguyễn Bá T giờ đang bị ung thư ruột giai đoạn cuối. Chắc là người ta đang cố trì hoãn giải quyết để chờ ...trời giúp nuốt ngon lành..Than ôi !

Không ai chọn được cha mẹ., chọn được nơi mình sinh ra, chọn được lúc sống trên đời. Mỗi chúng ta đều là nô lệ của thế hệ mình.! Vũ Mão ơi , Chúng mình, dù ở địa vị nào, cũng đều  bất lực trước những gì phi lý của thế hệ mình.

Bạn đã bỏ bạn bè mà đi xa, mong vong linh bạn được siêu thoát nơi ngàn thu cực lạc.

Bài viết này âu cũng là nén hương của một người bạn từ tuồi ấu thơ thắp trên mộ bạn Vũ Mão để ghi nhớ tình bạn của  chúng mình và nhớ những nỗ lực mà bạn, dù sai dù đúng,  đã tận tuỵ làm cho cuộc đời này !