BÀI PHÁT BIỂU NHÂN KỶ NIỆM 70 NĂM TRƯỜNG LƯ SƠN-QUẾ LÂM
Lời chào mừng
Kính. thưa các vị quan khách
Việt Nam
Kính thưa các thầy các cô
Các bạn bè LS-QL-NN thân mên
70 năm trước, 1953,, người
trẻ nhất trong số học sinh chúng ta ngồi
đây mới lên 7 , cao nhất là 14 tuổi. Cuộc gặp mặt sau 70 năm thật là hiếm có của
một gia đình lớn, vâng đúng là một gia đình, vì chúng ta đã sống với nhau vào cái
tuổi đáng ra là gắn bó với cha mẹ anh em ruột thịt nhất , thì chúng ta lại được
nuôi dạy lớn lên nơi cách xa gia đình ruột thịt hàng ngàn dăm, ở một nơi xa lạ,
nhưng chúng ta đã kết thành một gia đình có anh chi, chú bác là thầy cô, các cô
chú Trung quốc Việt nam chăm lo cho từng bữa cơm giấc ngủ, những manh áo tấm
chăn, ôm ấp và an ủi chăm lo những lúc cảm mạo, ho sốt, nhức đầu sổ mũi, lúc buồn nhớ , thương cảm,…để
chúng ta được hạnh phúc, vui chơi ,lớn lên với nhau nhự anh em trong một nhà. Chúng
ta không thể quên nhũng người dân TQ, xa lạ mà thương yêu hết
mực những đúa trẻ chúng ta, Chính họ, những người đang không đủ ăn no, mặc ấm
mà đã nhường cơm sẻ áo cho những đứa trẻ gầy gò ốm yếu rách nát vì chiến tranh
có được cuộc sống và giáo dục đầy đủ lớn dần lên trong tình thương yêu của một
đại gia đình. Cuộc gặp mặt hôm nay rất đặc biêt, vì nó là cuộc họp mặt gia đình
sau 70 chục năm. Nhìn thấy các bạn chuyện trò quấn quýt bên nhau như những người
anh chi em ruột thịt xa nhau lâu ngày, lúc này, tôi nghĩ sẽ là thừa khi tôi được
ban liên lạc uỷ quyền cho tôi phát biểu đề dẫn cho cuộc gặp sau 70 năm nay. Tôi
vì vậy sẽ không làm mất nhiều thì giờ của các bạn đâu.
70 năm qua, có những bạn không còn
đến được hôm nay. Vào năm 1968 tháng 7
ngày 19 bạn Nguyễn Phi Hùng phi công
MiG17 đã hy sinh khi đang chiến đấu trên bầu trời miền Bắc.Trong các trận không
chiến trước khi hy sinh, ngươi anh hùng ,bạn Quế lâm của chúng ta đã hạ được 5
máy bay Mỹ. 5 tháng sau đó tháng 12
/1968 ngày 30 cuối năm một hành động hy sinh anh hùng và đầy thương cảm của Hoàng
Kim Giao. Bạn Giao , thiếu sinh quân vùng địch hậu khu 3, năm1953, trên đường cùng
đồng đội vượt vùng đich ra chiến khu để tập trung sang Lư sơn, đã bị giặc đuổi
đánh một bạn bị hy sinh, Giao bị thương , mang đến Lư Sơn một cánh tay bị khoèo. Khi từ biệt Quế Lâm, về
nước vào quân đội, tốt nghiệp đại học TH ngành Vật lý, vào chiến trường Giao đã
lập chiến công đặc biệt là tìm được cách phá huỷ bom từ tính và tháo được kíp nổ
bom từ trường để gửi về hậu phương nghiên cứu vô hiệu hoá vũ khí tối tân nhất của
Mỹ. Trên đường ra bắc nhận nhiệm vụ mới, bạn ấy thấy bom nổ chậm chặn đường tiến
quân của ta, mọi người lo lắng không biết cách phá, Giao lại tự nguyện nhận nhiệm
vụ tự mình phá bom, không may lần này bom phát nổ, thân xác bạn đã tan tác vào
mảnh đất quê hương. Đó là ngày 30/12/68 tại Truông Bồn Nghệ An. Đó là ví dụ một
vài anh hùng của cựu học sinh Quế Lâm đã được ghi tên tuổi. Còn không biết bao
nhiêu ban chúng ta đã tham gia chiến đấu chông Mỹ từ ngày đầu tiên, bao nhiêu bạn
đã ngã xuống, là những anh hùng vô danh, thương binh, liệt sĩ…không thể kể hết.
Chì xin nhắc đến bạn Trịnh Thế Phương K5, giáo viên, có lẽ là người đầu tiên
vào chiến trường miên nam và hy sinh năm
1963, 10 năm sau khi đến Lư sơn và 4 năm sau khi rời Nam Ninh, một liệt sĩ vô
danh, giờ này vẫn chưa tìm được dấu tích,…
Mỗi người một số phận. May
mắn là chúng ta đã giữ được hưởng cuộc sống thanh bình sau cuộc chiến thống nhất
đất nước , Chúng ta đã có cơ hội và điều kiện công tác và phát triển bản thân.
Vì vậy có lẽ các bạn cũng đồng ý rằng, tôi cũng không nhất thiết điểm lại những
đóng góp của học sinh chúng ta, dù đó là những đồng chí uv bộ chính trị, trưởng
ban tổ chức tw, đến những uvtww đảng, trưởng ban tw, bộ trưởng, anh hùng lao động,
hay những công nhân lành nghề, những tướng lĩnh, sĩ quan, những giáo viên, nhà
quản lý, kỹ sư, bác sĩ, văn nghệ sĩ, những nhà khoa học….. Chỉ nên tóm tắt một
câu : 100% học sinh đều đã đóng góp hết sức mình cho
sự nghiệp bảo vệ và xây dựng tổ quốc. Chúng ta đã xứng đáng là học sinh của Lư
Sơn tử đệ học hiệu và Quế lâm dục tài học hiệu. Chúng ta đã luôn làm theo lời dạy
bảo của Bác Hồ, người ngay khi mới giành được độc lập năm 45, coi việc học hành
của trẻ em phải được đặt lên hàng đầu. Ngay những năm kháng Pháp sau 46-50, tứ
bề bị bao vây, vậy mà ở các chiến khu , các trường học vẫn mở dù ở gốc cây sân
đình. Và theo các anh vệ quốc quân, là các em nhỏ cũng vào quân đội thành những
thiếu sinh quân, vừa chiến đấu vừa học hành., Bác Hồ đã đích thân thương lượng
với lãnh đạo Trung hoa , đề nghị giúp cho việc mở trường học trên đất Trung hoa
để đưa một số trường học và học sinh Việt nam sang đó yên bình để tập trung dạy
và học, đào tạo nên những cán bộ cho kháng chiến kiến quốc. Được phía bạn đồng
ý, đầu năm1951, ngay khi biên giời vừa thông, bac Hồ đã trực tiếp chỉ thị cử
cán bộ sang TQ cùng với bạn tìm địa điểm với lời dặn” tìm nơi có núi có sông có
đất để tăng gia sản xuất” và uỷ nhiệm người thân cận nhất luôn bên cạnh Bác từ
khi Bac hoạt động ở Thái Lan, rồi TQ cho
đến hiện tại trực tiếp lo việc này. Đó là bác Đặng văn Cáp, người mà các em bé
chúng ta coi như người cha của đại gia đình.
Tháng 8/1951 bác Đặng văn
Cáp cùng Gs Nguyễn văn Chiến và ba cán bộ là những người đầu tiên theo đường Tà Lùng Cao bằng- Thủy Khẩu TQ đến
Long Châu Quảng Tây để tim địa điểm thành
lập KHX. Đó là làng Tâm Hư của người Choang , cách TP Nam Ninh hơn 10km. Khu học
xá Tâm hư -Nam ninh là nơi.mà từ 12/1951 các trường ở Việt bắc như:Trường KH Cơ
bản cao cấp, Sư phạm cao câp,trung cấp. Sư
Việt bắc cùng toàn bộ học sinh và giáo sư ( cùng gia đình) chuyển sang.
Nghị định thành lập KHX TƯ được bộ trưởng Nguyễn văn Huyên ký ngày 1/10/1951 . Còn Nghị định số 159/NĐ thành lập Trường Thiếu
nhi Việt nam của chúng ta ngồi đây thì được ký ngày 19/7/53, hơn hai năm sau đó.
Nhưng thật ra, các em nhỏ TSQ Việt nam cũng đã được Bác Hồ cho bí mật đưa qua
biên giới không lâu sau khi biên giới được giải phóng.
Ngày 31/7/51 nhóm tiền trạm 4 người do đại đội trương Phạm huy
Phương chỉ huy đến của khẩu Tà Lùng Cao bằng gặp đại diện Quân giải phóng TQ để
tổ chức bí mật đưa khoảng 300 TSQ sang
đất bạn, khi qua cầu sát biên giới thì máy bay Pháp đến thả bom và súng của Giải
Phóng quân và Vệ quốc quân nhả đạn, đội tiền trạm chạy được qua khỏi cầu và đêm
hôm đó 31/7 bốn đại đội TSQ bí mật hành quân qua biên giới lặng lẽ đến Thuỷ Khẩu
. Chắc đa số các bạn ngồi đây không biết rằng, ở ngay Thuỷ Khẩu ngày nay có một
điểm du lịch có tên Long châu Thuỷ khẩu Trung Việt liệt sĩ lăng viên龙州水口中越烈士陵园Đó là nơi chôn cất các liệt sĩ của quân đội tình nguyện việt nam giúp Trung quốc
mở chiến dịch Thập vạn Đại Sơn từ tháng 6 đến tháng 10/1949 đánh quân Tưởng, giải
phóng Thúy khẩu, Long châu, Bằng tường Nam Ninh và Khâm châu…Nhiều bạn không biết,
cha ban Chu thị An cựu học sinh Quế lâm là tướng Chu Huy Mân, cùng các tướng
Nam Long, Lê Quang Ba..đã chỉ huy về phía Viêt nam trong trận chiến Thập Vạn Đại
Sơn đánh tan quân Tưởng ở đất Trung quốc trước khi nước CHND Trung Hoa được
thành lập 1/10/1949.
Quay trở lại chuyện lớp
TSQ VN bí mật qua được biên giới. Ngày hôm sau, lần đầu tiên được hành quân ban
ngày nhưng tuyệt đối bí mật, không được nói tiếng Việt, đoàn TSQ đến được Long Châu
cách biên giới 50 km. Đến Tâm Hư hơn một tháng thì lên Quế lâm. Hơn một năm học
ở Quế Lâm thì 12/53 hơn 100 TSQ về nước
gia nhập quân đội, ,nhóm ít tuổi còn lại
sau đó học hết năm học lại chuyển về TP. Nam ninh, nơi nước bạn đã xây đã xây cho Khu học xá trường
mới.
- Dù đến tháng 7 năm 1953
mới ra quyết định thành lập Trường Thiếu Nhi Việt nam tại Trung Quốc , nhưng gần
một năm trước đó Bác Hồ đã chỉ thị Tuyển chọn TSQ và con em cbcs đang chiến đấu khắp miền đất
nước từ nơi xa xôi nhất lúc đó là Bình trị thiên, thanh nghệ tĩnh, khu 3 ra đến
việt bắc được hơn 1000 em từ 7 đến14 bắt đầu từ 3/1953 lần lượt hành quân đến
thủ đô kháng chiến Việt bắc . Tôi nhớ rất rõ, dù lúc đó mới 11 tuổi, bác Hồ ở
rất xa nhưng từ năm 1952 đã chỉ thị , chọn đươc khoảng một Trung đội gom từ
Huế - Trị- Thiên -Hà tình- Nghệ An , Trung
đội trưởng là bạn Nguyễn Ổi chỉ huy đội
thiếu niên Thành Huế, được Bác Hồ đặt tên là Trần Toản .Chúng tôi đã đi bộ, hành
quân ban đêm theo đường rừng , khởi hành 23 tháng 5 đến được Bắc Sơn đã là đầu tháng 9, Giờ nghĩ lai không hiểu sao mà 10-11
tuổi đệm đi ngày nghỉ , 4 tháng ròng, len lỏi trong rừng vong vèo hơn nửa ngàn
cây số, thật là một kỷ luc, mà Bác Hồ đã giúp những đứa trẻ 10-11 tuổi đi tìm chữ
lập được. Giống như vậy ,các đoàn từ địa phương gần hơn lần lượt đến Bắc sơn rồi bàn giao quân số cho Trung Ương, tập trung tại
hang Bắc Sơn (Trạm T1) .
Từ đây là đoạn đường hành
quân đến Đồng đăng . Đoàn đầu tiên khởi hành từ hang Bắc Sơn là ngày 15/8/1953,
hành quân 15 ngày thì đến Trạm T4, hang Phai cam , Đồng Đăng , Từ trạm T4 , các
em được bàn giao cho quân GP TQ cùng ban đón tiếp VN, qua Mục Nam Quan sang Bằng
Tường bằng Ô tô, nghỉ tại Bằng Tường TQ
ít lâu cho lại sức, thay đổi y phục rồi tiếp tục hành trình xe hỏa đến Nam
Xương, Cửu Giang và xe tải lên Lư Sơn.Đoàn cuối cùng ( Đoàn 12) tháng 10/53 đến
được Lư Sơn nhập học trường LS Tử Đệ học hiệu.
Ngày 25/8 là ngày mà đoàn
học sinh VN đầu tiên đặt chân đến đỉnh Lư Sơn và chúng ta bây giờ kỷ niệm 70
năm ngày lịch sử đó, gọi là Ngày truyền thống Thành Lập Trường , tức là trường Con em cán bộ chiến sĩ đang chiến đấu ở Việt Nam đặt ở Lư Sơn, mà
Chính phủ Trung quốc đặt tên là LƯ SƠN TỬ
ĐỆ HỌC HIỆU.
- Tháng 4/1954 trường
chuyển về Quế Lâm, Khoàng gần 50 TSQ ít tuổi từ lớp 5 trở xuống , chuyển từ Nam Ninh lên nhập trường, và trường
Đổi tên thành QUẾ LÂM DỤC TÀI HỌC HIỆU, học sinh từ vỡ lòng đến lớp 6. Những học
sinh nào khi học hết lớp 7 thì chuyển về Nam Ninh.
- Như vậy trong số chúng
ta ngồi ở đây, đa số là thành phần Lư Sơn & Quế Lâm, một số nhỏ là thành phần
Quế Lâm Nam Ninh, chỉ khoảng 200 thuộc
K5-K6 ( không phải tất cả K5) là thành phần đầy đủ Lư Sơn-Quế Lâm-Nam Ninh !
Mới đó mà đã bảy mươi
năm. Trải qua bao biến động của lịch sử, của hai đất nước Việt Nam, Trung Hoa,
những đổi thay long trời lỡ đất, theo quy luật hoặc bất ngờ khó tưởng tượng nổi,
đến cuối những năm 90, chúng ta mới có điều kiện tìm gặp lại nhau. Ở Việt Nam
đã thành thông lệ, các lớp gặp nhau hàng năm, 5 năm một lần cả trường lại họp mặt
vào ngày này. Chúng ta đã có nhiều đoàn trở lại Lư sơn, Quế Lâm Nam ninh thăm lại
trường xưa , cảnh cũ, người quen.Quế lâmDục tài học hiệu xưa núi sau lưng sông
Đào hoa trước mặt, nay trở thành Đại học Sư phạm Quảng tây, vẫn còn nhà lưu niệm
và bia kỷ niệm của học sinh Việt nam. Con đường đất chạy trước cổng trường nơi
luôn có hai chú GPQTQ canh gác, nay đã thành một đường phố lớn gọi là Phố Dục
Tài. Chúng ta đã chia nhau, tìm mọi cách để lần ra địa chỉ thầy cô giáo, bác
sĩ, y tá, anh chị nuôi người TQ đã nuôi dạy chăm sóc tuổi thơ chúng ta. Bao
nhiêu người đã khuất, cuối cùng đầu nhừng năm 2000 chúng ta đã tìm ra và mời được
những ân nhân sang Việt nam , tuy tuổi cao sức yếu. Đó là cô giáo Hùng đệ Minh,
bác sĩ Đặng Hải Đường, cô y tá Hồ khải Hoa. Gặp lại nhau, mừng mừng tủi tủi ,
nhưng sung sướng trong niềm an ủi trọn tình vẹn nghĩa !
Vâng , đúng là kẻ còn người
mất, chia tay nhau lúc đầu xanh tuổi trẻ, giờ chúng ta gặp lại nhau ôn lại ngày
xưa, như ký ức gia đình, như biểu tượng của tình người.
Cô y tá Hồ Khải Hoa, người
trẻ nhất trong các cô các chú Trung Quốc lúc bấy giờ mà anh em ta vẫn gọi bằng
tên là Cô Hoa, chứ không theo lệ Trung hoa gọi bằng họ như Bác sĩ Đăng, như Lưu
sứ trưởng,…Cô Hoa đã rưng rưng nước mắt khi rời việt nam trong chuyến thăm lịch
sử, gặp gỡ anh chị em ta, với mấy dòng thơ:
少年 分別 老 來會
Shàonián fēnbié lǎo lái huì
時間 無 情人有情
shíjiān wúqíng rén yǒuqíng
金錢 有 價 情無價
jīnqián yǒujià qíng wú jià
願為 朋友 共 珍惜
yuàn wéi péngyǒu gòng zhēnxī
中國 朋友 胡啟華
6/7/2000
Dịch nguyên văn nghĩa là:
Trẻ chia tay, gặp lại già rồi
Người hữu tình , mặc thời gian trôi
Vàng có giá, tình người vô giá
Nguyện vì bằng hữu mãi muôn đời
Thi sĩ vườn nhà phỏng dịch thành thơ:
Trẻ chia tay , gặp lại đã già
Hữu tình đâu quản bóng câu qua
Vàng có giá, tình người vô giá
Chung tình bằng hữu, bạn và ta
Trân quý cảm xúc cá nhân
của cô Hoa, vàng tiền có giá nhưng tình người là vô giá, tôi đồng cảm xin chia
sẻ với mọi người. Chúng ta hôm nay gặp nhau vì sự vô giá, bền vũng mãi mãi của
tình bạn, tình thân của các cựu học sinh Lư sơn-Quế lâm- Nam ninh.
Trong cảm xúc thân thương
đó, xin Chúc sức khoẻ mọi người
Cảm ơn ban liên lạc đã cử
tôi phát biểu
Cảm ơn quý vị và các bạn
đã lắng nghe.
