Huy Đức đã gây nên cơn sốt trên chính trường bằng tác phẩm "Bên thắng cuộc". Hôm nay, anh lại vừa tạo thêm một tiếng nói đáng suy ngẫm về một trong hai cách làm Hiến Pháp là "góp ý sửa đổi Hiến Pháp" của Đảng cầm quyền hay "trưng cầu dân ý về Hiến Pháp Mới 2013 hoăc 2014 " mà Nhân Dân cả nước đang mong muốn
Huy Đức viết trong Blog của mình rằng: "Với quyền lập hiến, nhân dân phải tham gia với tư cách là người quyết định chứ không phải "khách" mời "góp ý" như Đảng đang làm".
Đó là lý do để Tiếng nói Trần Gia đăng lại nguyên văn bài viết của anh trên Blog Osin Huy Đức.
Sửa Hiến Pháp chứ không Phải Xây Hầm
Trú Ẩn
bởi Osin HuyDuc
vào 20 tháng 2 2013 lúc 11:44 ·
Huy
Đức
Nếu
tôi là trưởng ban sửa đổi Hiếp pháp 1992 tôi sẽ đề nghị ngưng lại cho đến khi trong
Đảng thực sự biết rõ mình muốn duy trì mô hình đảng chủ lập hiến như hiện nay
hay muốn thiết lập ở Việt Nam một nền cộng hòa thật sự.
Các
nhà nước quân chủ phải lập hiến khi nhà vua bị các tôn giáo, lãnh chúa... buộc
phải chia sẻ quyền lực. Các nhà nước đảng chủ phải lập hiến vì muốn tạo ra cái
vỏ bọc cộng hòa cho sự toàn trị của mình. Nếu Đảng cộng sản Việt Nam muốn tiếp
tục chế độ chính trị như hiện nay thì cách khôn ngoan nhất là cứ giữ Hiếp pháp
1992 vì nó vẫn đang làm tốt vai trò "phông màn" cho Đảng.
Sẽ
là một sai lầm chính trị (của Đảng) nếu sửa đổi hiến pháp không phải vì cải
cách mà chỉ để tự trấn an. Khi lực lượng vũ trang đã khẩu hiệu "chỉ biết
còn Đảng, còn mình" mà vẫn không hết sợ hãi thì lẽ ra Đảng phải sửa cái
gốc là trao quyền lực cho dân. Bảo vệ sự cầm quyền của Đảng mà bằng cách hiến
định lòng trung cho quân đội và cố thủ trong điều 4 như một thứ lô cốt thì chỉ
gây ra tranh cãi về tính hợp hiến của đảng độc tôn và khiến dân chúng nghĩ rằng
Đảng coi mục tiêu cầm quyền cao hơn chủ quyền quốc gia, dân tộc.
Nếu
chỉ quan tâm tới việc phân chia quyền lực thì không cần sửa hiến pháp. Quyền
lực lâu nay vẫn được phân chia một cách bất thành văn và phe nhóm thường giải
quyết tốt hơn hiến pháp. Vấn đề là tại hội nghị trung ương sắp tới ông Nguyễn
Bá Thanh có đủ phiếu vào Bộ chính trị, ông Vương Đình Huệ có trở thành bí thư
trung ương Đảng hay không? Ông Nguyễn Bá Thanh rồi sẽ chọn con đường đi vào
lịch sử như một bao công, hay với không ít tỳ vết hiện nay, sẽ bắt tay với Thủ
tướng đương nhiệm, quay lưng với những người đã từng nuôi kỳ vọng?
Nếu
nhận ra đây là cơ hội chính trị thì đừng vội vã, hãy ngồi lại với nhân dân,
hình thành một bản hiến pháp có thể thiết lập một nền cộng hòa, trên nguyên
tắc: một chính quyền không phải do dân thì không thể là của dân và không thể hy
vọng chính quyền đó sẽ vì dân được. Với quyền lập hiến, nhân dân phải tham gia
với tư cách là người quyết định chứ không phải "khách" mời "góp
ý" như Đảng đang làm.
Ủy
ban sửa đổi hiếp pháp, vì thế, phải thay đổi quy trình làm việc của mình. Thay
vì cắm đầu viết lách, bước một, chuẩn bị những vấn đề phải trình Quốc
hội biểu quyết đưa ra trưng cầu dân ý. Điều phải trưng cầu dân ý đầu tiên là
Việt Nam nên chọn mô hình cộng hòa đại nghị (nơi quốc hội bầu ra chính phủ và
nguyên thủ quốc gia) hay cộng hòa tổng thống (nơi cử tri trực tiếp bầu ra
nguyên thủ).
Cộng
hòa đại nghị thường thành công hơn ở các quốc gia đi từ nền quân chủ lập hiến.
Nơi hoàng gia, tuy không trực tiếp cầm quyền, vẫn còn uy tín để trị vì như một
biểu tượng quốc gia. Tuy các triều vua của Việt Nam đã bị "phế từ
lâu", vẫn nên hỏi xem dân chúng muốn tìm một hoàng thân hay tự tay bầu ra
tổng thống.
Đảng
Cộng sản Việt Nam hoàn toàn có thể đưa điều 4 ra trưng cầu dân ý và nếu nhân
dân tán thành trong một cuộc bỏ phiếu hoàn toàn tự do thì việc cầm quyền của
Đảng sẽ thực sự vinh quang. Nếu dân muốn Đảng cộng sản chỉ là một trong các
đảng chính trị của người Việt Nam thì anh chỉ có thể cầm quyền khi thắng trong
bầu cử.
Trong
tình huống đó, hiến pháp nên quy định sự khác nhau giữa ứng cử viên độc lập với
ứng cử viên được đề cử bởi một đảng chính trị. Ví dụ: một người có thể trở
thành ứng cử viên tổng thống nếu được một đảng chính trị có cơ sở hoạt động ở
tầm quốc gia đề cử hoặc có đủ một lượng chữ ký ủng hộ nhất định (nếu là ứng cử
viên độc lập).
Với
một dân tộc đang có hàng triệu người sống và làm việc ở khắp năm châu như Việt
Nam, cần trưng cầu dân ý về điều kiện của các ứng cử viên: có chấp nhận người
có hai quốc tịch ứng cử tổng thống, nghị sỹ Việt Nam hay không? Có nên đòi hỏi
ứng cử viên tổng thống và ứng cử viên nghị sỹ quốc hội phải là người sinh ở
Việt Nam và sống liên tục ở trong nước 5 năm tính đến ngày bầu cử?
Chế
độ kinh tế cũng cần được đưa ra hỏi dân. Tự do tư tưởng là vấn đề phải được bảo
vệ trong xã hội tương lai. Hiến pháp tôn trọng niềm tin cộng sản của một thiểu
số nhân dân nhưng dân chúng không thể trả chi phí để nuôi "định hướng xã
hội chủ nghĩa" bằng cách coi "kinh tế nhà nước là chủ đạo". Nên
trưng cầu dân ý về việc cấm nhà nước thành lập những xí nghiệp mang tính kinh
doanh (trừ các doanh nghiệp công ích và doanh nghiệp khai thác những loại tài
nguyên đặc biệt).
Hãy
trưng cầu dân ý để dân chúng chọn giữa sở hữu toàn dân và chế độ đa sở hữu đối
với đất đai.
Sau
khi có kết quả trưng cầu dân ý, Ủy ban sửa đổi hiến pháp mới tiến hành bước
hai: thiết kế một mô hình nhà nước có khả năng bảo vệ chủ quyền quốc gia,
có thể hòa giải quốc gia, phát triển quốc gia, đảm bảo an ninh và mang lại công
lý cho người dân tốt nhất. Ủy ban cũng không nên giấu dốt, cái gì biết thì hẵng
làm cái gì không có kinh nghiệm thì nên học hỏi, nhất là từ những mô hình nhà
nước đã được loài người áp dụng thành công. Việt Nam cần một mô hình chính trị
bền vững dài lâu chứ không phải chỉ "bay 15 phút" rồi "bỏ
kho" như những chiếc máy bay Vam mà Việt Nam đã từng tự chế.
Cách
mà công an Hải Phòng đối xử với anh em ông Đoàn Văn Vươn cho thấy, hệ thống tư
pháp hiện hành không thể đảm bảo công lý, nhất là đối với những xung đột giữa
công dân với địa phương. Ngoài việc tổ chức tòa án theo cấp xét xử (thay vì
theo cấp hành chính), lực lượng điều tra hình sự và công tố nên tổ chức thống
nhất ở cấp toàn quốc gia. Cảnh sát địa phương chỉ đảm bảo giao thông và trật
tự, trị an; có thể bắt trộm, cướp rồi giao lại cho cơ quan công tố.
Các
địa phương tùy vào ngân sách và tình hình an ninh mà quyết định số lượng cảnh
sát. Không để tình trạng như Thành phố Hồ Chí Minh phải lấy thanh niên xung
phong ra điều khiển giao thông và chống cướp bằng lực lượng từ trung ương cứu
viện.
Thật
là nguy hiểm nếu lực lượng công an, quân đội thay vì trung thành với quốc gia
lại trung thành với đảng phái. Đảng có thể nay tồn, mai vong nhưng Nước thì
muôn đời phải giữ. Nếu quân đội không coi nhiệm vụ quan trọng nhất là giữ nước
thì khi trong Đảng có bất đồng, quân đội mất phương hướng, những kẻ có dã tâm
lãnh thổ như Trung Quốc rất dễ thừa cơ chiếm nốt Trường Sa bằng một cuộc chiến
tranh cục bộ.
Cũng
cần tách bạch hành pháp chính trị và hành chính công vụ để khi Đảng tan rã thì
chỉ có chức năng hành pháp chính trị tạm ngưng, trộm cướp vẫn có người bắt; đèn
xanh, đèn đỏ vẫn sáng ở ngã tư; người dân vẫn có thể làm passport, đăng ký xe
và sang tên nhà, đất...
Bước
thứ ba, Ủy
ban sửa đổi hiến pháp trình những mô hình hành chánh, tư pháp tương thích này
để quốc hội thông qua. Sau đó tới bước thứ tư mới tiến hành cho chuyên
viên thảo ra hiến pháp. Do đã trưng cầu dân ý, hiến pháp chỉ cần 2/3 tổng số
đại biểu thông qua chứ không cần đưa ra phúc quyết toàn dân. Chỉ phải giữ
nguyên tắc cái gì dân đã quyết khi trưng cầu dân ý thì quốc hội không có quyền
thay đổi.
Cũng
có thể rút ra các bài học lập hiến từ Việt Nam. Hiến pháp 1946 từng được viết
bởi những trí thức có tinh thần pháp quyền và bác ái, tự do. Cho dù nó được
quyết định bởi một quốc hội được bầu lên trong cuộc tổng tuyển cử do Việt Minh
kiểm soát, Hiến pháp 1946 đã được thông qua bởi những người yêu nước và khát
khao độc lập, tự do.
Tuy
chưa được công bố chính thức do chiến tranh nhưng Hiến pháp 1946 đã có hiệu lực
trên thực tế. Hồ Chí Minh đóng một vai trò quan trọng trong Hiến pháp 1946,
nhưng chính ông, sau khi đi dự Hội nghị 81 đảng cộng sản và phong trào công
nhân quốc tế từ Mascova trở về, đã phế bỏ bản hiến pháp dân chủ này để thay thế
bằng Hiến pháp 1959.
Theo
Bộ trưởng Nguyễn Đình Lộc, Hiến pháp 1959 được dịch ra từ Hiến pháp Liên Xô
nhưng qua bản tiếng Trung nên nhiều định chế nhà nước đã được copy một cách vội
vã và không chính xác. Hiến pháp 1980 cũng copy từ hiến pháp của các nước cộng
sản Đông Âu, áp dụng nguyên si những định chế mà ngay sau đó đã bị các nước này
bãi bỏ. Không nên sợ hãi trước những mô hình nhà nước đã được áp dụng thành
công. "Nhập khẩu" mô hình chính trị đã là truyền thống mà Đảng Cộng
sản Việt Nam bắt đầu từ năm 1959.
Một
chế độ toàn trị thường đi đến sụp đổ hoặc tiếp tục tồn tại bằng cách siết chặt
dân chủ, tự do. Quá trình này càng kéo dài bao nhiêu thì càng hủy hoại các
nguồn lực và giá trị quốc gia tới đó. Sự sụp đổ hay sự ngắc ngoải của chế độ
đều trút hậu quả lên đầu thường dân. Chủ động cải cách để từng bước trao mọi
quyền lực cho nhân dân không chỉ là lối thoát của Việt Nam mà còn là cánh cửa
để Đảng thoát ra trong danh dự.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét